Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2015

Το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ στην κατοχική Αθήνα (20 Σεπτεμβρίου 1942), Πατησίων 8 και Γλάδστωνος



Την περίοδο της Κατοχής στη συμβολή των οδών Πατησίων 8 και Γλάδστωνος βρισκόταν η έδρα της ΕΣΠΟ (Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση), μιας ελληνικής φιλοναζιστικής οργάνωσης, που επιχείρησε να στρατολογήσει Έλληνες για να πολεμήσουν με τη γερμανική Βέρμαχτ στο ανατολικό μέτωπο. Παράλληλα, διοργάνωνε αποστολές Ελλήνων εργατών στα εργοστάσια της Γερμανίας.
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων), τοποθέτησαν βόμβα και ανατίναξαν το κτίριο της ΕΣΠΟ.
Από την έκρηξη σκοτώθηκε ο αρχηγός της ΕΣΠΟ Σπύρος Στεροδήμος, Έλληνες δοσίλογοι  και πολλοί Γερμανοί στρατιώτες και αξιωματικοί που βρέθηκαν στα γραφεία της οργάνωσης. Λίγο αργότερα η ΕΣΠΟ διαλύθηκε οριστικά. Έτσι, η Ελλάδα ήταν η μοναδική ευρωπαϊκή κατεχόμενη χώρα, η οποία δεν συγκρότησε εθελοντικά στρατιωτικά σώματα ντυμένα με τις στολές της Βέρμαχτ. 
Η ανατίναξη της ΕΣΠΟ χαρακτηρίστηκε από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς του Λονδίνου και της Μόσχας ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ που είχε γίνει ως τότε στην κατεχόμενη Ευρώπη. Η προδοσία του Π. Νταλιάνη, ενός μέλους της αντιστασιακής οργάνωση Όμηρος που συνεργαζόταν με την ΠΕΑΝ, οδήγησε στη σύλληψη της ηγετικής ομάδας της ΠΕΑΝ, στις 11 Νοεμβρίου 1942. Συνελήφθησαν οι Περρίκος, Σκούρας, Παπαβασιλόπουλος, Αιλιανός, Γαλάτης, Μπέση, Παπαδόπουλος, αδελφοί Κατεβάτη, Μυτιληναίος, Μπίμπα, αδελφοί Λόη και μεταφέρθηκαν στα ανακριτικά γραφεία της Γκεστάπο στον Πειραιά. Ο Μυτιληναίος κατάφερε να αποδράσει, κρύφτηκε σε διάφορα σπίτια στην Κυψέλη και διέφυγε στην Αίγυπτο. Οι Περρίκος, Μπίμπα και Γαλάτης καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Στις 7 Ιανουαρίου 1943 οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους Αθανάσιο Σκούρα, Ιωάννη Κατεβάτη, Δημήτρη Λόη και Διονύση Παπαδόπουλο που κρατούνταν ως όμηροι. Στις 4 Φεβρουαρίου 1943 εκτελέστηκε ο αρχηγός της ΠΕΑΝ Κώστας Περρίκος, ενώ η Ιουλία Μπίμπα μεταφέρθηκε στη Γερμανία ή Βουλγαρία όπου εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό. Η ποινή του Γαλάτη μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά και μεταφέρθηκε στις φυλακές της Γερμανίας. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση με κλονισμένη υγεία.


Τα μνημεία που στήθηκαν για να τιμηθεί η μνήμη των αγωνιστών της ΠΕΑΝ 
(Πατησίων και Γλάδστωνος)





















ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ



Βρίσκεται στην οδό Στρατηγού Καλλάρη, κοντά στις τρεις γέφυρες.
Ο παλιός ναός του Αγίου Δημητρίου ήταν πρωτοχριστιανικός. Για την ονομασία του υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σύμφωνα με μια από αυτές, την εποχή της  τουρκοκρατίας έγινε συνάντηση των οπλαρχηγών της Στερεάς Ελλάδας με τον Καραϊσκάκη στον ναό όπου και διανυχτέρευσαν. Η περιοχή προσέφερε ασφάλεια λόγω της ρεματιάς. Μετά από προδοσία, περικυκλώθηκαν από τουρκικά στρατεύματα, ενώ κοιμούνταν. Τότε, μια δυνατή φωνή ακούστηκε από την εικόνα του Αγίου: «Στα όπλα, στα όπλα!». Οι οπλαρχηγοί πετάχτηκαν, άρπαξαν τα όπλα και χτυπώντας τους Τούρκους, κατάφεραν να διαφύγουν στο ποτάμι. Λόγω του θαύματος αυτού το εκκλησάκι ονομάστηκε «Άγιος Δημήτριος των όπλων». 



Το σπίτι του λογοτέχνη Μ. Καραγάτση


Σε αυτό το διώροφο εκλεκτικιστικό σπίτι της οδού Σπάρτης 14, κάτω από την πλατεία Αμερικής, έζησε ο μεγάλος λογοτέχνης Μ. Καραγάτσης με την οικογένειά του. Στα χρόνια της Κατοχής, το κατώφλι του σπιτιού αυτού πέρασαν σημαντικοί συγγραφείς και ποιητές της πρωτοποριακής γενιάς του '30, όπως ο Εμπειρίκος, ο Ελύτης, ο Βενέζης, ο Κατσίμπαλης κ.ά., που συμμετείχαν στο φιλολογικό σαλόνι του Καραγάτση. 
Πολύ αργότερα, στο ισόγειό του σπιτιού φιλοξενήθηκε η μουσική ταβέρνα "Αρχοντόσπιτο" και σήμερα στεγάζεται ο πολυχώρος τέχνης "Αλεξάνδρεια".





Ο θρυλικός Πύργος της πλατείας Αμερικής


Στην οδό Θήρας βρίσκεται ένα από τα ελάχιστα νεογοτθικά κτίρια της Αθήνας που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το 2008.

Οικοδομήθηκε το 1914 από τον Κεφαλλονίτη εισαγωγέα φαρμάκων Τζώρτζη Αλφονσάτο Τυπάλδο, του οποίου η οικογένεια είχε ρίζες από τη Νάπολη της Ιταλίας και εγκαταστάθηκε  στην Κεφαλονιά τον 15ο αιώνα. Ο πύργος την εποχή που κτίστηκε αποτελούσε πρότυπο εξοχικής βίλας και περιβαλλόταν από έναν κατάφυτο κήπο. Κατοικούνταν μέχρι το 1993 από τον Άγγελο και τη Ρόζα Τυπάλδου Ξυδιά, όμως μετά από μια ληστεία που έγινε στο εσωτερικό του, αυτοί αναγκάστηκαν να τον εγκαταλείψουν. Από τότε αφέθηκε στην τύχη του.

Κληρονόμος του πύργου είναι η Σίλια Καλλιμάνη, η οποία έπειτα από 20ετή «σιωπή», άνοιξε τον πύργο για μια σειρά από εκδηλώσεις. Φιλοδοξία της είναι αυτός να αποκατασταθεί εντασσόμενος στο επόμενο ΕΣΠΑ, να μετατραπεί σε ένα χώρο πολιτισμού και να  λειτουργήσει ως όχημα για την αναβάθμιση της περιοχής.