ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

 

Το κτήμα Δρακοπούλου δεν είναι το μοναδικό μνημείο της πόλης που έχει αφεθεί στην τύχη του. Δεκάδες άλλοι χώροι στο κέντρο της Αθήνας, με πολιτισμική και ιστορική άξια, μένουν αναξιοποίητοι και καταστρέφονται.

Αλλά ποια είναι η ιστορία του κτήματος;

Βρισκόμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η περιοχή των Πατησίων ήταν ένα τοπίο γεμάτο χωράφια με κριθάρι, αμπέλια, ελαιώνες και ελάχιστες διάσπαρτες εξοχικές κατοικίες με κήπους. Την περιοχή διατρέχει από τα 1885 το περίφημο «θηρίο», δηλαδή το τρένο στη διαδρομή του οποίου τρέχει σήμερα ο «ηλεκτρικός».

Σε αυτή την περιοχή, στα 1882 ξεκινά τη λειτουργία του το εργοστάσιο εριουργίας της εταιρείας «Σ. Βεζανής και Σελάς». Ιδρυτής της εταιρείας ήταν ο Δημήτρης Βεζάνης, που σπούδασε κλωστοϋφαντουργία και πολιτικές επιστήμες στην Ευρώπη και ήταν ένας από τους πρώτους που έθεσαν τα θέματα της οκτάωρης εργασίας, της αργίας της Κυριακής και της εισαγωγής του θεσμού των κοινωνικών ασφαλίσεων. Μετά τον θάνατό του τον διαδέχθηκε ο γιός του Σωτήρης.

Η επιχείρηση πουλήθηκε το 1922 στην Ομόρρυθμη Εταιρία Κ. & Α. Δρακόπουλου, που έστρεψε το εργοστάσιο στη βαμβακουργία. Δίπλα από το εργοστάσιο ο Δρακόπουλος έχτισε μια έπαυλη και μερικές δεκάδες μέτρα πιο κάτω ένα βοηθητικό κτίριο σε νεοκλασικό ρυθμό, καθώς και ένα κτίριο γραφείων. Το εργοστάσιο σταμάτησε τη λειτουργία του περίπου στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Ο Δρακόπουλος πέθανε το 1977 σε ηλικία 97 ετών, αφήνοντας τις μετοχές του και όλη την ακίνητη περιουσία του στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (ΕΕΣ).

           

Α. Μ.-Ν. Μ. (ΤΑΞΗ Β΄)

Ο Άγιος Λουκάς Πατησίων

Βρίσκεται στην οδό Πατησίων 289 και Αγίου Λουκά. 

Χτίστηκε πάνω στα ερείπια παλαιότερης Μονής του Αγίου Λουκά. Οι εργασίες ανέγερσης του ναού ξεκίνησαν το 1864 και διήρκεσαν μέχρι το 1870. Τότε τα Πατήσια ήταν μια περιοχή γεμάτη περιβόλια και ανθόκηπους με λίγες εξοχικές επαύλεις, που ανήκαν σε  πλούσιους Αθηναίους. Τα εγκαίνιά του έγιναν το 1870. Το 1928 επεκτάθηκε προς δυσμάς και το 1934 επεκτάθηκε η πρόσοψή του με την προσθήκη του εξώστη, των  καμπαναριών και των κλιμάκων τους. 

Πρόκειται για ένα ιστορικό μνημείο, έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα το 1861 και επίβλεψε το κτίσιμο πολλών δημοσίων κτιρίων, όπως η Ακαδημία Αθηνών (σε σχέδια Θεόφιλου Χάνσεν) και η αποκατάσταση του Καλλιμάρμαρου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Επίσης έκτισε σε δικά του σχέδια πολλές ιδιωτικές κατοικίες και πολλούς ναούς. 

Ο ρυθμός του ναού είναι βυζαντινός εγγεγραμμένος σταυροειδής μετά τρούλλου.

Το τέμπλο κατασκευάστηκε με σχέδια του Τσίλλερ, όχι από μάρμαρο αλλά από γύψο όπως και τα κιονόκρανα των τεσσάρων μεγάλων μαρμάρινων πεσών που στηρίζουν τον τρούλλο. Σπουδαιότερες αγιογραφίες είναι ο Παντοκράτωρ, οι δεσποτικές εικόνες του τέμπλου, καθώς και η Πλατυτέρα (1950). Οι αγιογραφημένες εικόνες του Κυρίου και των Ευαγγελιστών του Άμβωνα είναι από τα αρχικά έργα του Φώτη Κόντογλου. Η υπόλοιπη αγιογράφηση του Ναού έγινε από τον αγιογράφο Κωνσταντίνο Κωστή και ολοκληρώθηκε το 1963. Όλος ο Ναός είναι αγιογραφημένος σε φύλλο χρυσού. 

Ο Άγιος Λουκάς. Διακρίνεται η προσθήκη του εξώστη και των καμπαναριών

Ο Παντοκράτωρ

Ο άμβωνας με αγιογραφίες του Φώτη Κόντογλου

Εργασία από τον Γ. Μπ. και την Ε. Γκ. της Γ΄τάξης

ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ ΚΥΠΡΙΑΔΟΥ

Η περιοχή αγοράστηκε από τον Αιγυπτιώτη επιχειρηματία Μίνωα Κυπριάδη με σκοπό την οικοδόμηση προσχεδιασμένων κατοικιών σε "πανταχόθεν ελεύθερο" σύστημα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο γιός του, μηχανικός και γεωπόνος Επαμεινώνδας Κυπριάδης, εκμεταλλεύτηκε αυτή την έκταση γης και προσπάθησε να την εξωραϊσει. Άνοιξε δρόμους, έφτιαξε μεγάλα πεζοδρόμια, έκτισε ωραία διώροφα σπίτια με μεγάλους κήπους και αρκετές πλατείες. Έτσι, δημιουργήθηκε ένας πρωτότυπος οικισμός ευρωπαϊκών προδιαγραφών, η πρώτη Κηπούπολη της Αθήνας και μια από τις ωραιότερες και υγιεινότερες συνοικίες της.
Ο οικισμός μπήκε στο ρυμοτομικό σχέδιο αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν προέκυψε η ανάγκη στέγασης των προσφύγων, παρά το γεγονός ότι τελικά δεν κατοικήθηκε κυρίως από εκείνους. 

Σπίτια στου Κυπριάδη - Σπύρος Παπαλουκάς 1938

Στον Μεσοπόλεμο και το τελευταίο μισό του 20^ου αιώνα η συνοικία Κυπριάδου υπήρξε σημαντικότατο κέντρο πολιτισμού, καθώς εκεί συγκεντρώθηκαν εργαστήρια γνωστών ζωγράφων της ριζοσπαστικής ομάδας «Τέχνη» και της «Γενιάς του ’30». Μεταξύ αυτών οι: Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Φώτης Κόντογλου, Σπύρος Παπαλουκάς, Ουμβέρτος Αργυρός, Σπύρος Βικάτος, Γιάννης Σπυρόπουλος, Γιώργος Βακαλό, Νίτσα και Φούλα Καναρέλλη, η γλύπτρια και κεραμίστρια Φρόσω Ευθυμιάδη–Μενεγάκη και πολλοί άλλοι. Ήταν τόσο σημαντική η καλλιτεχνική παραγωγή της περιοχής ώστε ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης την είχε αποκαλέσει «Σχολή Κυπριάδη».

Το ίδρυμα Γληνού στην οδό Πολυλά. Κατασκευάστηκε το 1928 από τον μηχανικό A. Χρόνη αδελφό της γυναίκας του Δημήτρη Γληνού.

Διώροφη κατοικία του Μεσοπολέμου στην οδό Αγίας Λαύρας 64.

Μονοκατοικία εγκαταλελειμμένη στην οδό Αγίας Λαύρας

Το σπίτι του αρχαιολόγου Σπ. Μαρινάτου, Πολυλά 47

Επίσης, εκεί έμεναν πολλοί διανοούμενοι όπως ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης, ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, ο παιδαγωγός και μεταρρυθμιστής της εκπαίδευσης Δημήτρης Γληνός, ο αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος, ο αρχιμουσικός Αντίοχος Ευαγγελάτος, ο σκηνοθέτης Σπύρος Ευαγγελάτος και πολλοί άλλοι.

Σήμερα, τα περισσότερα οικοδομήματα της εποχής του Μεσοπολέμου έχουν αντικατασταθεί από πολυώροφες πολυκατοικίες, με την εκμετάλλευση των ευνοϊκών συντελεστών που καθιερώθηκαν το 1923.

Στη συνοικία Κυπριάδη υπάρχουν πέντε κύριες πλατείες: Παπαδιαμάντη, Σπύρου Παπαλουκά, Ανδρέα Καρκαβίτσα, Κων/νου Νικολόπουλου, καθώς και μια ανώνυμη πλατεία στο τέρμα της οδού Σάουμπερτ, ενός δρόμου-πρασιάς. Στην περιοχή υπάρχει ακόμα η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. 

Το άγαλμα της Εύας στην πλατεία Νικολόπουλου

Το σπίτι του Φώτη Κόντογλου, Βιζυηνού 16

Ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος στο σχολείο μας

Την Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου 2013 ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος επισκέφθηκε το 8ο Γυμνάσιο Αθηνών και συζήτησε με τους μαθητές που συμμετέχουν στη θεατρική ομάδα και την ομάδα της τοπικής ιστορίας του σχολείου.

Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974) και την παράσταση του θεατρικού έργου του Ιάκωβου Καμπανέλλη "Το μεγάλο μας τσίρκο", που θα ανεβάσει φέτος η θεατρική ομάδα του 8ου Γυμνασίου.

Η παράσταση αυτή ανέβηκε τον Ιούνιο του 1973 στο θέατρο "Αθήναιον", της οδού Πατησίων, σε σκηνοθεσία  Κώστα Καζάκου, σκηνικά Ευγένιου Σπαθάρη και μουσική Σταύρου Ξαρχάκου. Έπαιζαν οι ηθοποιοί Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Χρήστος Καλαβρούζος, Τίμος Περλέγκας, Νίκος Κούρος και Σπύρος Κωνσταντόπουλος. Τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου ερμήνευε ο αξέχαστος Νίκος Ξυλούρη.

Επίσης, ο Κώστας Καζάκος μίλησε στους μαθητές για την προσωπικότητα και το έργο του θεατρικού συγγραφέα και ακαδημαϊκού Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο οποίος έζησε για πολλά χρόνια στην περιοχή των Πατησίων (1971-2011).